ბაბილონის აღზევება და მეფე ჰამურაბი

წინათ ჩვენ ვისაუბრეთ თუ როგორ გაბატონდნენ ამორეველთა ტომები ძველ მესოპოტამიაში. ამათგან ყველაზე სახელოვანი მმართველი იყო ჰამურაბი, ბაბილონის მეფე. ეს ახალი სახელმწიფო მალე იმდენად გაძლიერდა, რომ ყველა წინამორბედი ცივილიზაცია დაჩრდილა და მთელ რეგიონს ქალაქის სახელი დაერქვა.

ბაბილონის კარიბჭის რეკონსტრუქცია

ძვ. წ. 2900 – 2350 წლებში ბაბილონი (რაც "ღვთის კარიბჭეს" ნიშნავს) უმნიშვნელო ქალაქი იყო. ამ ქალაქის სახელი პირველად გვხვდება აქადის იმპერიის მმართველის შარ–კალი–შარის დროინდელ წყაროებში (ძვ. წ. 22–ე საუკუნე). მესოპოტამიაში განვითარებული მეურნეობისა და სავაჭრო ურთიერთობების წყალობით ეს ბაბილონი გაიზარდა და რეგიონის ერთ–ერთ წამყვან ქალაქად იქცა. 

ძვ. წ. 21–ე საუკუნის მიწურულს, როგორც ადრე აღვნიშნეთ, მესოპოტამიაში ამორეველები გაბატონდნენ, რომლებიც დასავლეთიდან ებრაელებმა გამოაძევეს. ძვ. წ. 1894 წელს ერთ–ერთმა ამორეველმა ბელადმა სუმუ–აბუმ ბაბილონი დაიკავა და შექმნა პირველი ბაბილონური დინასტია. პირველი მეფეები აქტიური საგარეო პოლიტიკით არ გამოირჩეოდნენ. ისინი ძირითადად სამშენებლო საქმიანობით იყვნენ დაკავებულები. ეს ყველაფერი შეიცვალა მეფე ჰამურაბის დროს (ძვ. წ. 1792 – 1750 წწ.). მისი მეფობის პირველ წლებში ბაბილონი ასურეთის მეფეს შამში–ადად I-ს ემორჩილებოდა. ასეთ ვითარებაშიც ჰამურაბიმ ფრთხილი დიპლომატიის წყალობით შეძლო სამხრეთ მესოპოტამიის ქალაქების შემომტკიცება. 

ბაბილონის სამეფო ჰამურაბის მეფობის დასაწყისსა და დასასრულს

შამში–ადად I-ის გარდაცვალებისთანავე ჰამურაბი აქტიურ საგარეო პოლიტიკას დაადგა. მან ჩრდილოეთ მესოპოტამიაში გაილაშქრა, ეშნუნას სამეფო დაიმორჩილა და ელამი დაამარცხა. დაიპყრო ქალაქები მარი და ლარსი. მალე ჰამურაბიმ ასურეთის დედაქალაქი ასურიც (აშური) დაიპყრო. მისი მეფობის დროს ბაბილონის სამეფო პოლიტიკურად და ეკონომიკურად გაძლიერდა, კულტურა აყვავდა. ჰამურაბი ფართო სამშენებლო მოღვაწეობას ეწეოდა, მის დროს აშენდა მრავალი ბრწყინვალე ნაგებობა, გაფართოვდა საირიგაციო სისტემა, გაიყვანეს გზები. მან მოაწესრიგა ქვეყნის მმართველობა, შემოიღო ერთიანი კანონმდებლობა. ჩვენს დრომდე მოაღწია მისი სახელით შედგენილმა კანონთა კრებულმა, რომელიც ძველი აღმოსავლეთის საკანონმდებლო საქმიანობის მნიშვნელოვან ძეგლს წარმოადგენს. 

ჰამურაბის კანონთა ნიმუშები:

. თუ ვაჟიშვილი იტყვის, რომ მისი დედა ან მამა მისი მშობელი არაა, მას ენას მოჰკვეთენ.

. თუ ვაჟიშვილი დედას ხელს გაარტყამს, მას ხელებს მოჰკვეთენ.

. თუ ქურდი მოპარვისას დაიჭირეს, ის სიკვდილით უნდა დაისაჯოს.

. თუ მავანი ქალს შეირთავს, მაგრამ მასთან კავშირი არ აქვს, ქორწინება გაბათილდება.

. თუ მშენებელი კარგად ვერ ააშენებს და შენობა დაინგრევა, იგი მოკლულ იქნება.

. თუ ერთი მეორეს მკვლელობას დასწამებს, მაგრამ ბრალდებას ვერ დაუმტკიცებს, ბრალმდებელი სიკვდილით დაისჯება.

. თუ მავანი მეზობლის სახნავ–სათესს დატბორავს, მან უნდა იწვნიოს დანაკლისი.

ჰამურაბის კანონები

კახი გაგნიძე

ბიბლიოგრაფია:

1. Arnold, Bill T (2005). Who Were the Babylonians?

2. DeBlois, Lukas (1997). An Introduction to the Ancient World.

3. Van De Mieroop, Marc (2005). King Hammurabi of Babylon: A Biography.